Czym jest system rozliczeń net-metering i net-biling i czym się różnią?
Polscy prosumenci mogą rozliczać się z pobranej z sieci i oddanej do niej energii elektrycznej w 2 systemach. Pierwszy z nich to net-metering, a drugi net-billing. To w jakim systemie będą rozliczani zależy od tego, kiedy zdecydowali się na instalację fotowoltaiki.
O tym, który system bardziej się opłaca decydują m.in. charakterystyka zużycia energii w danym gospodarstwie domowym, ceny energii czy fakt magazynowania energii.
Czym jest net-metering?
Jest to system, który został uruchomiony w Polsce jako jeden z pierwszych systemów prosumenckich. Nazywa się go również systemem opustów i zostali nim objęci ci, którzy przyłączyli swoje instalacje przed 31 marca 2022 roku. Jest on ilościowy i bezgotówkowy.
Prosument może z niego korzystać w dowolnym momencie, a nie tylko wtedy, kiedy jego instalacja generuje energię. W systemie tym klienci rozliczają się na podstawie umowy kompleksowej, wytwarzają energię elektryczną wyłącznie na własne potrzeby i korzystają z instalacji o mocy do 50 kW przyłączonej do sieci o napięciu niższym niż 110 kV.
Jak działa system net-metering?
Polega on na tym, że oddaje się nadwyżkę niezużytej energii na bieżąco do “wirtualnego” magazynu, czyli fizycznie do sieci. Następnie energię tę możemy pobrać wówczas, gdy nasza instalacja nie produkuje wystarczającej ilości energii, żeby zaspokoić nasze potrzeby.
Rozliczanie nadwyżek różni się w zależności od wielkości instalacji. I tak za każdą kilowatogodzinę (kWh) oddaną do sieci, prosument może odebrać 0,8 kWh w przypadku instalacji do 10 kW lub 0,7 kWh dla instalacji o mocy od 10 kW do 50 kW. W pierwszym przypadku kiedy oddamy do sieci 1000 kWh odzyskamy z niej 800 kWh, a oddając do sieci 1000 kWh mając instslację o mocy 15 kW odzyskamy 700 kWh. W przypadku opłat za usługę dystrybucji, których wysokość zależy od ilości energii pobranej w bieżącym okresie, ich wartość również wyliczana jest w oparciu o bilansowanie energii pobranej z energią wprowadzoną.
Rozliczenie energii, jak i jej ponowne pobranie nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi opłatami.
Prosumenci muszą jednak pamiętać, że zgromadzone nadwyżki powinni wykorzystać w ciągu 12 miesięcy, bo później one przepadają. Prosumenci mogą korzystać z tego systemu przez 15 lat, począwszy od momentu kiedy po raz pierwszy wprowadzili energię do sieci.
Czym jest net-biling?
Net-billing został wprowadzony po net-meteringu jako nowy system rozliczania prosumentów i objął wszystkich tych, którzy przyłączyli swoje instalacje do sieci po 1 kwietnia 2022 roku.
Jak to działa?
Głównym założeniem systemu jest oparcie rozliczenia nadwyżki wyprodukowanej energii o aktualną rynkową cenę energii (miesięczną lub godzinową/15-minutową). System działa gotówkowo, a więc uzyskane środki możemy wykorzystać do opłacenia energii pobranej z sieci, kiedy nasza instalacja nie zaspokaja naszego zapotrzebowania.
Net-billing jest też systemem elastycznym, jeśli chodzi o zarządzanie energią, ponieważ prosumenci mogą obserwować jej ceny na giełdzie i wprowadzać energię wówczas, gdy są one korzystniejsze, a więc zwiększać swoją wartość depozytu prosumenckiego. Net-biling inaczej więc rozlicza energię generowaną od tej pobieranej, w zależności od ceny rynkowej. Wynika to z unijnych zaleceń wspierających zrównoważony rozwój i efektywność energetyczną.
Jest to zatem nowoczesny sposób rozliczeń, który stara się pogodzić interesy prosumentów, nie narażając jednocześnie bezpieczeństwa sieci energetycznych. Warto pamiętać, że nadmiar wyprodukowanej energii nie powinien być magazynowany w sieciach elektroenergetycznych, gdyż nie pełnią one roli magazynu energii.
Ustalona wartość energii w danym miesiącu wpływa na specjalne konto prosumenckie i stanowi tzw. depozyt prosumencki.
Jest to swego rodzaju fundusz, z którego pobiera się środki na pokrycie kosztów energii pobranej z sieci (nie można przeznaczyć tych środków na pokrycie kosztów dystrybucji). Energia pobierana z sieci jest wyliczana zgodnie z taryfą sprzedawcy.
W tym modelu nadwyżki wartości energii wprowadzonej można wykorzystać tylko przez rok od momentu przypisania jej do konta. Jeśli tego nie zrobimy, to nadwyżka zostanie nam częściowo zwrócona. Nie będzie to jednak więcej niż 20% wartości energii wprowadzonej w danym miesiącu. Sprzedawca musi dokonać zwrotu do końca 13 miesiąca od daty przypisania tej nadwyżki na koncie.
Należy także pamiętać, że energia pobrana z sieci est wyceniana w stawce detalicznej, a sprzedaż nadwyżek energii nie jest objęta podatkiem VAT ani PIT. Dodatkowo jeśli ceny energii na giełdzie będą ujemne, prosument będzie rozliczany w tej godzinie wg stawki 0, chyba, że ma możliwość działania off-grid, czyli bez podłączenia do sieci i na przykład wspiera swoją instalację magazynem energii.
Nowelizacja ustawy o OZE. Co się zmieniło
Od 27 grudnia 2024 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska wprowadziło zmiany dla prosumentów rozliczanych w systemie net-billing.
Po pierwsze od 1.02.2025 r. zwiększyła się wartość depozytu w danym miesiącu kalendarzowym o 23%. A więc klienci mogą pokryć wyższą wartość energii pobranej. Dodatkowo ustawa zakłada powrót do wyliczania depozytu w oparciu o Miesięczną Rynkową Cenę Energii (RCEm). Dla instalacji podłączonych do 30.06.2024 roku, wszyscy prosumenci powracają na RCEm począwszy od 1.02.2025, natomiast instalacje podłączone po 30.06.2024 roku, pozostaną na rozliczeniu gdzie depozyt będzie wyznaczany w oparciu o Rynkową Cenę Energii (RCE)– godzinową/15-minutową.
Ponadto, klienci rozliczani w oparciu o RCEm mogą złożyć oświadczenie do sprzedawcy celem przejścia na rozliczenia w oparciu o RCE. Prosumenci, którzy złożą takie oświadczenie otrzymają do 30% zwrotu nadpłaty za niewykorzystaną wartość energii elektrycznej zapisaną na depozycie. To istotny wzrost w porównaniu do dotychczasowego poziomu wynoszącego maksymalnie 20%. Jednak jest to jednorazowe przejście i nie można później powrócić na RCEm.
Główne różnice między net-meteringiem, a net-bilingiem
Obydwa systemy różnią się przede wszystkim sposobem rozliczeń i elastycznością. I tak net-metering jest systemem przewidywalnym, a prosumenci mogą odbierać energię z sieci w korzystniejszym stosunku do oddanej. Net-biling z kolei w wycenie bierze pod uwagę stawki rynkowe, a to oznacza większe wahania i mniejszą przewidywalność w dochodach prosumentów.
O tym, który system bardziej się opłaca będą jednak decydować indywidualne różnice między instalacjami. Istotne są tu jej lokalizacja, wielkość i aktualne ceny energii.
Jeśli ceny energii rosną, w przypadku nowszych instalacji korzystniejszy może okazać się net-biling, bo prosumenci, którzy podłączyli swoją instalację do sieci po 1 kwietnia 2022 roku, mogą korzystać z wyższych stawek ceny energii przy jej sprzedaży, co oczywiście generuje im zyski.
W przypadku prosumentów, którzy zdecydują się na magazyn energii, dzięki czemu będą mogli lepiej zarządzać swoją energią, net-biling może być zdecydowanie korzystniejszy.