Prosument wirtualny - nowy rozdział w energetyce obywatelskiej

Kim jest prosument wirtualny?

Ustawa^[1] wskazuje, że prosument wirtualny energii odnawialnej  to odbiorca końcowy, który wytwarza energię elektryczną z OZE (np. z farmy fotowoltaicznej) w lokalizacji innej niż miejsce jej zużycia. Dzięki temu np.  osoby mieszkające w blokach, wspólnoty mieszkaniowe czy firmy mogą inwestować w odnawialne źródła energii bez konieczności montażu instalacji na własnym dachu. W przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym wytwarzanie to nie stanowi przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej. Dodatkowo maksymalna moc wytwórcza przypisana do jednego punktu poboru nie może być wyższa niż 50 kW oraz wykraczać poza wartość mocy umownej punktu poboru.

To rozwiązanie otwiera drzwi dla osób, które nie mają możliwości technicznych lub prawnych, by zainstalować panele fotowoltaiczne lub inne źródło OZE.
 

Jak zostać prosumentem wirtualnym? ​​​Oto warunki, które trzeba spełnić:

1. Uzyskanie tytułu prawnego do udziału w instalacji OZE.
   
   Udział w wytwarzaniu energii elektrycznej przysługujący poszczególnym prosumentom wirtualnym, jest określany co najmniej na 12 miesięcy.
   
   Ważne!
   Miejsce przyłączenia instalacji odnawialnego źródła energii oraz miejsce dostarczania energii elektrycznej prosumenta wirtualnego muszą znajdować się na obszarze działania tego samego operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego.^[2]
    
2. Zgłoszenie do Operatora Systemu Dystrybucyjnego (OSD) instalacji wraz z wykazem przypisanych w niej udziałów.
   
   Wzór wniosku znajduje się na stronie OSD. Udział powinien zostać wyrażony w procentach, w wytwarzaniu energii elektrycznej z odnawialnego źródła energii oraz o maksymalnej mocy zainstalowanej elektrycznej, wyrażonej w jednostkach mocy, której ten udział odpowiada.
   
   Pamiętaj!
   W przypadku, gdy instalacja ma wielu właścicieli (np. wspólnota, spółdzielnia, grupa osób) albo energia ma być rozliczana na rzecz więcej niż jednego odbiorcy, konieczne jest powołanie reprezentanta prosumenta wirtualnego. Reprezentant jest zobowiązany do działania w imieniu prosumentów wirtualnych i zgłoszenia instalacji do OSD.
    
3. Zawarcie/aktualizacja umowy ze sprzedawcą energii elektrycznej z uwzględnieniem zasad rozliczeń prosumenta wirtualnego.
   
   Operator po analizie otrzymanych wniosków informuje poszczególnych sprzedawców, które punkty poboru mają być rozliczane z zastosowaniem zasad dla prosumenta wirtualnego. Jeśli to PGE Obrót jest sprzedawcą, dostosuje dokumentację umowną i prześle ją do klienta.
   ​​​​

Rola reprezentanta prosumentów wirtualnych

W przypadku, gdy instalacja OZE jest współdzielona przez wielu prosumentów (np. w ramach wspólnoty mieszkaniowej lub grupy inwestorów), konieczne jest wyznaczenie reprezentanta prosumentów wirtualnych. Jego zadania obejmują m.in:

• reprezentowanie grupy wobec operatora systemu dystrybucyjnego (OSD), podmiotu odpowiedzialnego za bilansowanie handlowe, zarządcy budynku wielolokalowego lub organów administracji architektoniczno-budowlanej,
• zarządzanie rozliczeniami wewnętrznymi w ramach zawartych umów dla energii wytworzonej i zużytej przez poszczególnych członków grupy,
• koordynację formalności związanych z przyłączeniem instalacji i jej eksploatacją,
• podział energii zgodnie z ustalonymi udziałami lub zasadami.

Reprezentant może być wybrany spośród członków grupy lub być podmiotem zewnętrznym - np. firmą zarządzającą instalacją.
​​​​​​

Jakie dane będą podstawą do wyliczenia opłat dla prosumenta wirtualnego?

Dla części rozliczenia jako prosument wirtualny opłaty będą naliczane w następujący sposób:

• opłata za energię czynną (naliczane w oparciu o wolumen po sumarycznym godzinowym bilansowaniu),
• opłaty dystrybucyjne (zależne od ilości energii pobranej z sieci przed sumarycznym godzinowym bilansowaniem),
• wartość energii wprowadzonej rozliczana wg ceny RCE^[3].

Podsumowanie

Prosument wirtualny to innowacyjne rozwiązanie, które umożliwia szerszy dostęp do odnawialnych źródeł energii - nawet dla osób bez możliwości technicznych montażu instalacji. Dzięki temu modelowi energetyka obywatelska staje się bardziej dostępna i elastyczna.

^[1] USTAWA z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii
^[2] USTAWA z dnia 21 maja 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wprowadzaniem centralnego systemu informacji rynku energii i innych ustaw
^[3] Rynkowa Cena Energii (RCE) - to cena energii elektrycznej ustalana na rynku hurtowym, która nie zawiera podatków, takich jak VAT czy akcyza. Jest to podstawowa wartość, na której opierają się inne wskaźniki cenowe, np. RCEm - czyli Rynkowa Cena Energii miesięczna, publikowana przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE).